آشنایی با میزان، میزان نما(کسر میزان) و انواع میزان نما

میزان (Bar/measure)

ضرب های موجود در یک قطعه موسیقی، در گروه های دوتایی، سه تایی، چهارتایی و... قرار می گیرند و باعث تشکیل میزان ها می شوند. اولین ضرب در هر میزان، قوی تر از سایر ضرب ها اجرا می شود و همین امر باعث بوجود آمدن دوره منظم میزان ها می شود. مثلا در یک قطعه ضربی چنانچه از یک ضربِ قوی تا ضربِ قوی بعدی دو ضرب وجود داشته باشد و این مقوله به صورت مداوم در آن موسیقی تکرار شود به گونه ای که دور های دو تایی به وجود آورد، باعث تشکیل میزان های دوضربی می شود. میزان ها توسط خطِ میزان (Barline) از یکدیگر جدا می شوند. نوعی از خطِ میزان با نام دولاخط (Double) وجود دارد که کاربرد های فراوانی دارد. یکی از کاربرد های دولاخط در پایان قطعه است (Final) . در یک قطعه ضربی، مجموع دیرند (زمان) نتهایی که در میزان ها قرار می گیرند، با هم برابر هستند. به عنوان مثال اگر در میزان اول، دو سیاه جای گیرد، در میزانهای بعدی می تواند یک سفید، چهار چنگ ، یک سیاه و دو چنگ ، هشت دولاچنگ و ده ها ترکیب دیگر که مجموع دیرند آنها برابر با دو سیاه باشد قرار گیرند. در شکل زیر می توانید میزان های دو ضربی را ببینید:

میزان نما (Time signature)

میزان نما یا نشان میزان، از دو عدد تشکیل می شود که این دو عدد روی هم نوشته می شوند ،مانند ، ، ، و غیره. عدد بالایی نشانه تعداد کشش هایی است که در یک میزان قرار می گیرند. مثلا در میزان نمای ، در هر میزان 2 کشش وجود دارد. حال سوال اینجا است که دیرند هر کدام این دو کشش چقدر است؟ جواب این سوال در عدد پایینی می باشد. عدد پایین نشانگر تقسیمات واحد(گرد) است. مثلا وقتی که عدد پایینی 4 است، یعنی واحد ریتم که همان کشش گرد می باشد، به 4 قسمت تقسیم شده است. می دانیم که کشش گرد برابر با 4 ضرب است ، پس 1/(4 ) گرد برابر با کشش سیاه است که برابر با یک ضرب می باشد. بنابر این میزان پس در میزان نمای از دوکششِ 1/4 واحد تشکیل می شود و چون می دانیم که 1/4 واحد برابر باکششِ سیاه است ، پس در میزان نمای در هر میزان 2 کششِ سیاه وجود دارد. البته باید توجه داشته باشیم که این دو کششِ سیاه می توانند به معادل-هایشان تبدیل شوند، مثلا به یک کششِ سفید، و یا چهار کششِ چنگ و غیره. نمونه ای ازمیزان نمای همانطور که در شکل بالا می بینید، تمامی میزان ها برابر با دو کششِ سیاه یا به عبارت دیگر دو ضرب هستند. اکنون مثال دیگری از میزان نما را بررسی می کنیم. در میزان های ، چون عدد بالایی 6 است، پس 6 کشش در هر میزان جای می گیرد و چون عدد پایینی 8 است ، دیرند این کشش ها 1/8 واحد یعنی جنگ می باشد. بنا بر این در این میزان نما 6 کششِ 1/8 واحد که همان چنگ می باشد در هر میزان قرار دارد. البته این میزان ها می توانند دیرندی معادل با 6 چنگ داشته باشند، مثلا 3 سیاه یا 12 دولاچنگ یا دو سیاه نقطه دار( مانند شکل زیر). نمونه ای از میزان نمای اکنون یک تعریف کلی برای انواع نشان میزان یا همان میزان نما ارائه می شود که با تغییر در اعداد آن، می توان همه انواع میزان نما را تعریف کرد: میزان نمای : میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 2 کششِ 1/4 واحد(2 سیاه) یا معادل آن وجود دارد . میزان نمای : میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 4 کششِ 1/4 واحد(4 سیاه) یا معادل آن وجود دارد . میزان نمای : میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 6 کششِ 1/8 واحد(6 چنگ) یا معادل آن وجود دارد . میزان نمای : میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 6 کششِ 1/16 واحد( 6 دولاچنگ) یا معادل آن وجود دارد .

میزان ساده، میزان ترکیبی و میزان لنگ

1)میزان ساده (Simple meter/Simple time) : در میزان ساده هر ضرب به دو ، چهار یا هشت قسمت مساوی تقسیم می شود. به عنوان مثال میزان نمای و از مترهای ساده هستند. چون در آنها هر ضرب برابر با یک سیاه است و هر سیاه می تواند به دو چنگ ، چهار دولاچنگ و یا هشت سه لاچنگ تقسیم شود. اکنون به مثالی در میزان نمای که آن هم از متر های ساده محسوب می شود و هر ضرب آن قابل قسمت به دو، چهار یا هشت کشش مساوی است توجه کنید: 2)میزان ترکیبی (Compound time) : در متر ترکیبی هر ضرب به سه، شش یا 12 قسمت مساوی تقسیم می شود. بارزترین مثال برای مترترکیبی، میزان نمای است. همانطور که پیشتر ذکر شد ، میزان نمایِ ، میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 6 کششِ 1/8 واحد یا معادل آن وجود دارد. با دانستن اینکه 1/8 واحد برابر با چنگ است، در می یابیم که در هر میزانِ ، شش کششِ چنگ یا معادل آن وجود دارد. دسته بندی این 6 چنگ به صورتی است که هر سه چنگ، در یک ضرب قرار می گیرند یا به عبارت دیگر در یک میزان از آکسان قوی تا آکسان نیمه قوی 3 چنگ وجود دارد، بنابر این هر ضرب در میزان نمای برابر با یک سیاه نقطه دار است که قابل قسمت به سه چنگ، شش دولاچنگ، 12سه-لاچنگ و... است. در شکل زیر به میزانهای که جزو متر ترکیبی است توجه نمائید: نمونه دیگری از متر ترکیبی، میزان نمای است. میزان نمای، میزان نمایی است که در هر میزانِ آن 6 کششِ 1/16 واحد، یا معادل آن وجود دارد. می دانیم که کششِ 1/16 واحد یعنی دولاچنگ. پس هر میزان برابر با شش کششِ دولاچنگ یا معادل آن است. نحوه دسته بندی این شش دولاچنگ به صورتی است که در هر ضرب، سه دولاچنگ قرار می گیرد. بنابر این هر ضرب در میزان نمای برابر با یک چنگ نقطه دار می باشد که می تواند به سه دولاچنگ، شش سه لاچنگ و... تقسیم شود. در ادامه به نمونه ای از میزان نمای در یک قطعه موسیقی توجه کنید: 3)میزان لَنگ (Odd meter/Irregular time) : متر لنگ از کنار هم قرار گرفتن ضرب های میزان های ساده و ترکیبی در کنار یکدیگر بوجود می آیند. در متر لنگ ، بعضی از ضربها به دو، چهار ویا هشت قسمت مساوی تقسیم می شوند(مانند متر ساده) و بعضی دیگر از ضرب ها به سه ، شش ویا 12 قسمت مساوی تقسیم می شوند(مانند متر ترکیبی) . بنابر این تعریف، ضربهای متر لنگ با یکدیگر مساوی نیستند، همانند انسان لنگ که قدم هایش را نامساوی برمی دارد.! یکی از معروفترین مترهای لنگ، میزان نمای است. میزان نمایِ میزان نمایی است که در هر میزان پنج کششِ 1/8 واحد یا معادل آن وجود دارد. می دانیم که 1/8 واحد همان کششِ چنگ است. پس در هر میزان ، 5 کشش چنگ یا معادل آن وجود دارد. در میزان ، دو چنگ در یک ضرب قرار می گیرد که یک کششِ سیاه را بوجود می آورند و سه چنگِ دیگر که برابر با یک سیاه نقطه دار هستند، ضرب دیگر را می سازند. در شکل زیر به نمونه ای از میزان نمای توجه کنید: دیگری از متر لنگ، میزان نمایِ است. میزان نمایی است که در هر میزانِ آن هفت کششِ 1/8 واحد یا معادل آن وجود دارد، پس در هر میزان ، هفت کشش چنگ وجود دارد. دسته بندی این هفت چنگ به صورتی است که دو کشش سیاه و یک سیاه نقطه دار در یک میزان قرار می گیرند که مجموعا هفت چنگ را نشکیل می-دهند. البته ضرب های ذکر شده می توانند به اجزای کوچکتری تقسیم شوند و یا با یکدیگر ترکیب شوند و دیرندهای بزرگتری را پدیدآورند ولی در هر صورت باید معادل با هفت چنگ در یک میزان باشند. در شکل زیر به نمونه ای از میزان های توجه کنید: میزان نمای (متر لنگ)