بخش پنجم - تمرینات ریتم خوانی

سرعت اجرای قطعه موسیقی (Tempo)

برای نشان دادن سرعت اجرای یک قطعه موسیقی از دو شیوه استفاده می¬شود. شیوه اول، استفاده از اعداد و شیوه دوم استفاده از واژه های تعیین کننده حالت و سرعت است. در ادامه به شرح هر دو حالت خواهیم پرداخت:

استفاده از اعداد برای مشخص شدن سرعت قطعه

در بالای اولین میزان از قطعه موسیقی دیرندی مانند سیاه یا چنگ و... مساوی با یک عدد قرار می گیرد، مانند .
در این شیوه تعداد دیرند در واحد زمان مطرح می گردد که این واحدِ زمان ، دقیقه می باشد. به عنوان مثال در نمونه بالا که سیاه مساوی با عدد60 است، در هر دقیقه 60 نت سیاه اجرا می گردد. اگر سیاه مساوی با 100 باشد یعنی در هر دقیقه 100 نت سیاه اجرا می گردد که سرعتی بالاتر از نمونه قبلی است.
به این شیوه از بیانِ سرعتِ اجرایی قطعه، (تمپو) گفته می شود. برای رعایت موارد ذکر شده می توان از دستگاه مترونوم استفاده کرد. در جدول زیر به چند نمونه از سرعت اجرای قطعه (تمپو) توجه کنید: برای نشان دادن سرعت قطعه در میزان نمای یا از سیاه استفاده می شود، به این دلیل که هر ضرب در میزان نماهای ذکر شده برابر با سیاه است، مانند .

برای نشان دادن سرعت قطعه در میزان نمای از سیاه نقطه دار استفاده می شود و دلیل آن این است که در این میزان نما هر ضرب برابر با یک سیاه نقطه دار است، مانند .

برای نشان دادن سرعت قطعه در میزان نمای از چنگ نقطه دار استفاده می شود و دلیل آن این است که در میزان نمای ذکر شده، هر ضرب برابر با یک چنگ نقطه دار است، مانند . .

برای نشان دادن سرعت تمپو در مترهای لنگ از دیرند چنگ استفاده می شود، مانند:

استفاده از واژه ها برای تعیین سرعت و حالت در قطعه موسیقی:

شیوه دوم برای بیان سرعت و حالتِ اجرا در یک قطعه موسیقی، استفاده از واژه هایی در این زمینه است. استفاده از این شیوه بیشتر در موسیقی کلاسیک اروپایی متداول است و در موسیقی ایرانی کمتر مورد استفاده قرار می گیرد. لازم به ذکر است که تمامی این اصطلاحات ایتالیایی است. تعداد این اصطلاحات زیاد است . در جدول زیر با واژه های متداول تر و مفهوم آنها آشنا می شویم.

رعایت نشانه های واژگی مترونوم، در اجرای موسیقی، عملا خیلی دقیق نیست و تا اندازه ای به سلیقه اجرا کننده(نوازنده، خواننده، رهبر ارکستر) بستگی دارد. در نمونه¬های ریتمیک زیر از دیرند سه¬لاچنگ استفاده شده است.